Szybenik – prawdziwa perełka chorwackiego wybrzeża

Jedno z najstarszych miast w Chorwacji położone w środkowej Dalmacji zachwyca swoim położeniem, urokliwą starówką z mnóstwem wąskich uliczek, schodków i ciekawych zakątków, a także licznymi zabytkami, w tym zabytkami wpisanymi na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pokrótce o historii Szybenika

Miasto to jest jednym z najstarszych miast w Chorwacji. Zostało założone nie przez Ilirów, Greków czy Rzymian, jak inne dalmatyńskie miasta, lecz przez Słowian około VII wieku. Pierwsze wzmianki o Szybeniku pochodzą z XI wieku. Nazwa Szybenik pojawia się po raz pierwszy w statucie chorwackiego króla Krešimira IV z dynastii Trpimirowiczów, uważanego przez wielu historyków za najważniejszego władcę średniowiecznego państwa chorwackiego. Prawa miejskie Szybenik otrzymał w 1298 roku. Przeprowadzone badania archeologiczne potwierdzają, że obszar dzisiejszego Szybenika był zamieszkiwany już na długo przed przybyciem tutaj Chorwatów. Szybenikiem chcieli rządzić zarówno Wenecjanie, jak i Węgrzy czy Bośniacy. Ostatecznie, Szybenik dostał się pod wpływy Wenecjan, którzy rządzili nim aż do upadku Republiki Weneckiej pod koniec XVIII wieku. Z uwagi na ciągłe zagrożenie najazdami tureckimi, Wenecjanie wznieśli w Szybeniku cztery fortece: św. Mikołaja, św. Michała, św. Jana oraz fortecę Šubićevac (Barone). Do dzisiaj można podziwiać ich pozostałości. Po okresie weneckim, Szybenik trafił na krótko pod panowanie Napoleona, a następnie Austrii. Po I wojnie światowej znalazł się w granicach Królestwa Jugosławii, a po II wojnie światowej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii.

Położenie Szybenika

Miasto jest położone w środkowej Dalmacji, między Zadarem a Splitem, przy ujściu rzeki Krki do Morza Adriatyckiego. Samochodem do Szybenika dotrzemy w około godzinę zarówno ze Splitu, jak i z Zadaru.

Miasto jest usytuowane na wzgórzach i nad zatoką. Starówka, która jest wyłączona z ruchu, zajmuje rejon między główną ulicą Kralja Zvonimira a nabrzeżem. Najstarszą częścią Starówki jest ulica Zagrebačka i uliczki znajdujące się północ od niej.

Parkowanie w Szybeniku

Mapka parkingów

Aktualne ceny parkowania w poszczególnych strefach oraz okresach można znaleźć tutaj

Główne zabytki Szybenika

Katedra św. Jakuba (Katedrala sv. Jakova)

Katedra jest trójnawową bazyliką, której wysokość wynosi wraz z kopułą 38 metrów. Jest to jeden z najwspanialszych przykładów architektury sakralnej w Chorwacji.

Budowa katedry rozpoczęła się w XV wieku. Pracowało przy niej kilku architektów, a jej budowa trwała z przerwami aż 105 lat. Katedra jest usytuowana w centrum miasta, przy Trgu Republike Hrvatske.

Jest to budowla wzniesiona wyłącznie z kamienia, bez użycia zaprawy czy jakichkolwiek innych spoiw, a kamień do jej budowy pozyskano między innymi w wysp Brač i Krk.

Katedra łączy w sobie dwa style – gotyk i renesans. W swojej dolnej części prezentuje styl gotycki,  zaś górna część budowli jest przykładem budownictwa renesansowego.

Pieczę nad budową katedry powierzono mistrzowi Giorgio Orsiniemu, znanemu szerzej jako Juraj Dalmatinac. Wiele detali katedry wykonał on osobiście. Jego autorstwa jest między innymi baptysterium, projekt kopuły, wykonana z jednego kawałka kamienia płyta chrzcielnicy oraz słynny fryz zdobiący boczne absydy od strony zewnętrznej. Znajduje się na nim rząd 74 kamiennych głów otaczających świątynię, do wykonania których artyście pozowali ponoć ówcześni mieszkańcy miasta. Juraj Dalmatinac wyrzeźbił twarze odtwarzając najmniejsze ich szczegóły i mimikę, oddając rozmaite stany uczuciowe – złość, strach czy ciekawość…

Po śmierci Juraja Dalmatinca, dalszą budową katedry kierował Nicolo Fiorentino (Nikola Firentinac). Pozostawił on elementy gotyckie i gotyckie rozety, które jednak rozbudował, tworząc idealne łuki składające się na półokrągły dach. Po jego śmierci dzieło kontynuowali następnie artyści, w tym ojciec i syn Bartłomiej i Jakub Mestra. Katedrę ukończono ostatecznie w 1536, poświęcono zaś w 1555 r.

Katedra jest monumentalną budowlą, robiącą ogromne wrażenie. Uwagę przyciągają liczne detale i misterne zdobienia.

Nad wejściem głównym widnieje rozeta z ołtarzem przypominającym pawie pióra.

Wnętrze katedry można zwiedzać codziennie w godzinach od 8:30 do 20:30.

Kościół św. Barbary

Znajdujący się obok Katedry św. Jakuba kościół wybudowano latach 1457-1461. Obecnie znajduje się w nim muzeum sztuki sakralnej, w którym można obejrzeć najcenniejsze dzieła sztuki z okresu od XIV do XVIII wieku. Znajdują się w nim między innymi dwa renesansowe poliptyki miejscowego malarza Nikoli Vladanova.

Pałace i Brama Morska

Na tyłach katedry, od strony południowej znajdują się budynki Pałacu Biskupiego (Biskupska palača) – gotycko-renesansowy budynek z drugiej połowy XV w., Pałacu Książecego (Kneževa palača) oraz Brama Morska (Morska vrata lub Gradska vrata). W roku 1925 otwarto w nich Muzeum Miejskie (Muzej grada Šibenika). W muzeum przechowuje się pamiątki związane z historią miasta, począwszy od neolitu.

Twierdze w Szybeniku położone na lądzie

Twierdza św. Michała (Trđava sv. Mihovila)

Została zbudowana na początku XV wieku. Z jej murów można podziwiać miasto, widok na ujście rzeki Krki w stronę otwartego morza oraz na okoliczne wyspy, między innymi Murter, Kaprije i Zlarin. Twierdza otrzymała nazwę po istniejącym niegdyś w jej obrębie kościele św. Michała, który nie przetrwał do dzisiejszych czasów. Nazywana jest również twierdzą św. Anny.

W latach 2012-2014 twierdza przeszła gruntową renowację. W tym czasie na jej terenie powstała scena z widownią na około tysiąc miejsc i latem odbywają się tu koncerty oraz organizowane są inne wydarzenia kulturalne.

Twierdza Barone (Šubićevac), (Trvđava Barone, Šubićevac)

Jest nieco oddalona od centrum Szybenika. Znajduje się na wzgórzu Vidakuša nad miastem. Twierdza pochodzi z XVII wieku – została wybudowana w 1646 roku i ponoć jej budowa trwała zaledwie kilka miesięcy. Twierdza ta odgrywała ważna rolę w obronie miasta przed Turkami. Przed długi czas nosiła ona imię swojego głównego obrońcy, to jest barona Christopha von Degenfelda, które dopiero na początku XX wieku zmieniono na Šubićevac. Twierdzę też również niedawno odnowiono.

Twierdza oferuje  możliwość zwiedzania z wykorzystaniem rzeczywistości wirtualnej – w specjalnych okularach, dzięki którym możemy przenieść się w czasie, w sam środek wojny z Osmanami.

Twierdza św. Jana (Tvrđava sv. Ivana)

Jest najstarszą częścią fortyfikacji obronnej w Szybeniku. Twierdzę wybudowano w XV wieku na wzgórzu na miastem. Charakteryzuje ją styl renesansu weneckiego z wieloma unikatowymi elementami architektonicznymi – krużgankami, tarasami widokowymi i arkadami. Twierdza była wielokrotnie przebudowywana i ulepszana.

Cennik biletów wstępu na twierdze w Szybeniku

Bilety wstępu możemy kupić w różnych opcjach – do pojedynczej twierdzy, do wybranych dwóch twierdz lub do trzech.

Cennik biletów wstępu w sezonie (od maja do października):

	TWIERDZA ŚW. MICHAŁA	TWIERDZA BARONE I TWIERDZA ŚW. JANA	BILET WSTĘPU NA 3 TWIERDZE
Dorośli	10 EUR	10 EUR	11,50 EUR
Dzieci (7-18 lat), studenci	6,5 EUR	6,5 EUR	7,5 EUR
Bilet rodzinny	23 EUR	23 EUR	25 EUR

Cennik biletów wstępu poza sezonem (od listopada do kwietnia)

	TWIERDZA ŚW. MICHAŁA	TWIERDZA BARONE I TWIERDZA ŚW. JANA
Dorośli	10 EUR	wstęp wolny
Dzieci (7-18 lat), studenci	6,5 EUR	wstęp wolny
Bilet rodzinny	23 EUR	wstęp wolny

Przyjmowane są płatności wyłącznie w euro (gotówką lub kartą).

Bilet rodzinny dotyczy wyłącznie rodziców lub opiekunów z dziećmi w wieku do 18 lat.

Bilet warto zachować, gdyż przy jego okazaniu obowiązuje 10% upustu na zwiedzania partnerskich lokalizacji, to jest Twierdzy św. Mikołaja (położonej na morzu) oraz Twierdzy w Kninie.  Upust można uzyskać tylko przy zakupie biletów w „fizycznych” punktach sprzedaży:

– Twierdza św. Mikołaja – Info centar, Obala Franje Tuđmana 4, Szybenik

– Twierdza w Kninie – Tvrđava 3, Knin.

Ważne informacje dotyczące zwiedzania twierdz

– do twierdz można wejść z psem. Przez cały czas zwiedzania psy muszą być pod opieką oraz znajdować się na smyczy;

– zabronione jest używanie dronów na całym obszarze twierdz;

– przy twierdzy Barone znajduje się bezpłatny parking, przy czym liczba miejsc parkingowych jest ograniczona.

Strona internetowa twierdz św. Michała, Jana i Barone

Więcej informacji na temat szybenickich twierdz znajdziecie tutaj

Twierdza św. Mikołaja  (Tvrđava sv. Nikole) położona na wyspie

Kolejna twierdza usytuowana na morzu. Bilety wstępu do tej twierdzy (a właściwie bilety na rejs do niej), kupuje się odrębnie. Twierdzę tę mija każdy prom wypływający z Szybenika.

Forteca została zbudowana na wysepce Ljuljevac, tuż przy wejściu do kanału św. Antoniego. Do twierdzy tej można dotrzeć wyłącznie drogą wodną – w Biurze Turystycznym mieszczącym się na nabrzeżu miasta można nabyć bilety na stateczek dopływający do twierdzy. W cenie biletu jest elektroniczny przewodnik (tablet + słuchawki), dostępny w kilku językach (niestety z pominięciem polskiego).

Ciekawostką jest fakt, że w przeszłości twierdza służyła jako więzienie.

Twierdza św. Mikołaja w 2017 roku została wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO jako część Weneckich zabezpieczeń i budowli obronnych, wybudowanych na przełomie XVI i XVII wieku.

Dodatkowe informacje oraz aktualny cennik można znaleźć na oficjalnej stronie twierdzy

Inne zabytki Szybenika

Renesansowy ratusz/ Pałac Rektorów

Budynek ratuszu wznosi się przy Placu Republiki Chorwacji. Budynek ten został poważnie naruszony podczas II wojny światowej, lecz został odbudowany. W jego wnętrzach obecnie mieści się między innymi restauracja. Z obu stron budynku znajdują się schody, po wejściu którymi możemy podziwiać piękny widok na plac oraz na katedrę.

Kościół i ogród przy klasztorze franciszkańskim św. Wawrzyńca (Samostanski vrt sv. Lovre)

Barokowy kościół św. Wawrzyńca (crkva sv. Lovre) znajduje się przy ulicy Andrija Kačicia. Kościół wzniesiono w latach 1677-1697. Od roku 2008 można zwiedzać również niewielki, ale malowniczy ogród, który znajduje się przy zabudowaniach klasztoru Franciszkanów, zrekonstruowany w zgodzie ze średniowiecznymi kanonami sztuki ogrodowej. Zgodnie z obowiązującymi wówczas regułami projektowania ogrodów,  na środku ogrodu znajduje się studnia, do której prowadzą ścieżki. Ogród jest pełen róż, krzewów bukszpanów i różnych odmian ziół. Ciekawą rośliną są kapary, które do Szybenika sprowadził ponoć sam Juraj Dalmatinac.

Co zjeść w Szybeniku

Podobnie jak w innych chorwackich miasteczkach, w Szybeniku znajdziemy wiele restauracji serwujących specjały lokalnej kuchni.

Będąc w Szybeniku, w szczególności warto spróbować tamtejszych ostryg, wyróżniających się delikatnym smakiem. Jest on ponoć wynikiem szczególnego usytuowania Szybenika na styku wód słodkich i morskich.

Ciekawostki na temat Szybenika

•  Szybenik to jedno z pierwszym miast, w którym uruchomiono elektryczne oświetlenie ulic, zasilane prądem wytwarzanym w elektrowni wodnej na rzece Krce, zbudowanej przy wsparciu Nikoli Tesli.
• W Szybeniku nagrano niektóre ze scen do serialu Gra o tron. W filmie pojawiły się sceny z widokiem na miasto, kilka scen nakręcono w twierdzy św. Jana oraz przed katedrą św. Jakuba
• Katedra św. Jakuba została ostrzelana przez Serbów podczas wojny na Bałkanach 1991-1995
• W Szybeniku odbywa się Międzynarodowy Festiwal Dziecięcy