Jadranska magistrala – alternatywa dla płatnych chorwackich autostrad

Większość turystów do miejsca wakacyjnego wypoczynku na wybrzeżu chorwackiego Adriatyku dociera autostradami. Jest to bezpieczny i przede wszystkim stosunkowo szybki sposób na dotarcie na miejsce, choć w sezonie turystycznym mogący narazić nas na utknięcie w korkach. Wybierając mniej popularne, bezpłatne drogi możemy tymczasem liczyć na niesamowite widoki, a przy tym zaoszczędzić.

Jednym ze szczególnie malowniczych odcinków chorwackich bezpłatnych dróg krajowych jest biegnąca wzdłuż wybrzeża Morza Adriatyckiego Magistrala Adriatycka, nazywana popularnie Jadranką (po chorwacku Jadranska magistrala, Jadranka).

Historia powstania Magistrali Adriatyckiej

Koncepcja stworzenia tej trasy pojawiła się po zakończeniu II wojny światowej w planach władz Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii. Jej budowę przeprowadzono w latach 60. i 70. minionego wieku. Długość całej trasy w roku 1964 określano na 1035 kilometrów i prowadziła ona ze wsi Spodnje Škofije (na granicy w Włochami) do miejscowości Ulcinj (przy granicy z Albanią).

Do czasów utworzenia Magistrali Adriatyckiej chorwackie wybrzeże nie miało jednej drogi prowadzącej z północy na południe. Jedynie większe miasta były ze sobą połączone drogami. Część Magistrali Adriatyckiej została poprowadzona trasą istniejących wcześniej dróg jeszcze z czasów rzymskich, a następnie z czasów średniowiecznych oraz tych wybudowanych w XVIII, XIX i na początku XX wieku. W latach 1918-1941 zbudowano odcinki od granicy Słowenii do Puli oraz z Puli do Rijeki oraz utwardzono trasę z Rijeki do miejscowości Novi Vinodolski oraz z Trogiru do Splitu. W latach 1945-1959 zbudowano lub zrekonstruowano odcinki od miejscowości Novi Vinodolski do Zadaru, a w latach 1959-1963 z Zadaru do Szybenika, odcinki Rogoznica – Trogir, Split – Omiš i Makarska – Podgora. W latach 1964-1965, przy finansowym udziale Banku Światowego, ukończony został chorwacki odcinek drogi wraz z budową pozostałych odcinków między Vodicami a granicą z Czarnogórą.

Do początku lat 90. droga przebiegała w całości przez terytorium jednego państwa – Jugosławii i stanowiła główną arterię komunikacyjną z północy na południe kraju. Po rozpadzie Jugosławii, drogę podzielono między cztery państwa Słowenię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę oraz Czarnogórę. W Chorwacji, gdy oddano do użytku autostradę A1 i A7, Jadranka utraciła status głównej arterii komunikacyjnej. Przestała też być wówczas jedną z najgłośniejszych i najbardziej zatłoczonych dróg w Chorwacji.

Obecnie nazwę Jadranka stosuje się głównie w odniesieniu właśnie do chorwackiej części tej trasy.

Ciekawostką jest, że przez Czarnogórę przechodzi 900-metrowy odcinek drogi, który nie jest poprowadzony lądem, lecz stanowi go przeprawa promowa przez cieśninę Verige w Zatoce Kotorskiej z miejscowości Kamenari do Lepatane.

Najważniejsze miasta na trasie Magistrali Adriatyckiej

Większymi miastami znajdującymi się na trasie drogi krajowej D8, jak oficjalnie nazywa się Magistralę Adriatycką są Rijeka, Senj, Zadar, Szybenik, Split oraz Opuzen. Następnie, przez odcinek mający około 30 kilometrów droga prowadzi przez terytorium Bośni i Hercegowiny, przez miejscowość Neum znajdującą się w granicach Bośni i Hercegowiny, a następnie znów przez teren Chorwacji i kończy się w Dubrowniku.

Cechy Magistrali Adriatyckiej

Szerokość jezdni Magistrali Adriatyckiej wynosi od 6 do 7 metrów, a na obszarze Istrii zaledwie od 5 do 6 metrów. Jezdnię charakteryzuje słaba przyczepność i na wielu odciskach jest ona bardzo strona. Należy również do dróg narażonych na szczególnie silne podmuchy wiatru. Ze względu na te cechy, już w roku 1975, z uwagi na zwiększenie natężenia ruchu drogowego, zaczęły się prace przy budowie obwodnic wokół Puli, Rijeki, Crikvenicy, Trogiru i Splitu. Obecnie, większość ruchu kołowego została przekierowana na pobliskiej autostrady.

Piekielna droga czy droga marzeń?

Bezsporną zaletą Magistrali Adriatyckiej są wyjątkowe widoki. Swobodnie mogą podziwiać je jednak raczej tylko pasażerowie. Od kierowców droga wymaga dużego skupienia – nie bez powodu zasłużyła sobie na miano jednej z najbardziej niebezpiecznych dróg Europy. Poświęcony został jej zresztą jeden z odcinków dokumentalnego serialu Piekielne trakty, w którym została przedstawiona jako malownicza, ale też wyjątkowo niebezpieczna trasa.

W przeprowadzonych w 2015 roku badaniach dotyczących oceny ryzyka dróg, których wynikami podzielił się Hrvatski autoklub (HAK), aż dwie trzecie długości trasy Magistrali Adriatyckiej oceniono zaledwie dwiema gwiazdkami według systemu EuroRAP, w którym jedna gwiazdka oznacza drogi o największym ryzyku, a pięć o najmniejszym. Wyniki te nie były zaskoczeniem, zważywszy na to, że drogę projektowano kilkadziesiąt lat wcześniej, trudno zatem, aby sprostała ona współczesnym oczekiwaniom. Na trasie znalazły się również odcinki, które oceniono tylko jedną gwiazdką. Jednym z nich jest trasa z miejscowości Novi Vinodolski do Zadaru. Nie jest to odcinek, na którym występuje wzmożony ruch, lecz można rozwinąć na nim większe prędkości, przy czym elementy ochronne, w które wyposażona jest droga, miejscami nie mają odpowiedniej dla takiej prędkości wysokości. Innym, wskazywanym niebezpiecznym odcinkiem jest fragment Jadranki z Senja do Stinicy, gdzie część drogi prowadzi tuż przy stromej skalnej ścianie. Od czasów tego badania, przy współpracy z Wydziałem Nauk o Transporcie i Ruchu Drogowym Uniwersytetu Zagrzebskiego, część najbardziej newralgicznych miejsc dostosowano do obecnych warunków, montując nowe zabezpieczenia i bariery. Nadal jednak Jadranka pozostaje drogą, na której należy zachować wzmożoną czujność.  Podobnie jak w innych miejscach w Chorwacji, należy tam także uważać na miejscowych kierowców, wyróżniających się brawurową jazdą.

Malownicze odcinki Jadranki

Trasa Magistrali Adriatyckiej obfituje w ciekawe i niezwykle widowiskowo odcinki, zarówno w swojej północnej części, jak również w części położonej od środkowej Dalmacji na południe.

Jednym z bardziej malowniczych odcinków jest ten położony w północnej jej części, prowadzący od Rijeki wzdłuż Kvarneru. Ten fragment Jadranki jest kręty, lecz jadąc nim można podziwiać niezwykłą panoramę wysp Kvarneru.

Ciekawy jest też fragment z miejscowości Senj do do Prizny. To mający 49 kilometrów odcinek szosy  biegnący wzdłuż stromego wybrzeża adriatyckiego. Jadąc tą trasą możemy podziwiać niesamowite widoki na morze i okoliczne wyspy – Krk, Prvić, Sveti Grgur, Goli Otok, Rab oraz Pag. Odcinek ten jest uważany również za jedną z najpiękniejszych dróg motocyklowych w Chorwacji. Droga jest stosunkowo dobrze utrzymana. Na tym odcinku drogi nie ma serpentyn, ale przeszkodę mogą stanowić wiejące tam silne wiatry.

Wartym wspomnienia jest też odcinek z Prizny do Maslenicy. To malownicza trasa, którą wieńczy przepiękny Maslenički most nad cieśniną Novsko ždrilo w Maslenicy. Czerwony most to starszy most z dwóch mostów o ten samej nazwie. Drugi, nowszy most położony jest na trasie autostrady A1.

Stary Maslenički most jest mostem łukowym, wybudowanym w latach 1955-1960 według projektu Vojislava Draganicia.  Most ten został zburzony podczas wojny w 1991 roku i został odbudowany dopiero w 2005 roku. Całkowita długość mostu wynosi 315 metrów.

Interesującym odcinkiem Jadranki jest też fragment ze Splitu do Gornjej Breli – wyjątkowo malowniczy z licznymi zakrętami i niesamowitymi widokami na rozpościerający się w dole Adriatyk. Asfaltowa droga prowadząca przez małe wioski jest wąska i kręta. Co ciekawe, trasą tą jeżdżą autobusy lokalnej komunikacji.

Podobnych, niezwykle malowniczych odcinków Jadranki jest oczywiście znacznie więcej i nie sposób ich wszystkich wymienić. Nawet jeśli nie zdecydujecie się na jazdę na południe Chorwacji wyłącznie  magistralą adriatycką, warto przejechać nią chociażby wybrany odcinek w drodze do lub ze swojego miejsca docelowego nad Adriatykiem.

Źródło: https://www.enciklopedija.hr/, index.hr