Smaki Chorwacji – produkcja soli z Morza Adriatyckiego

Produkcja soli w Chorwacji opiera na jej wytwarzaniu w warzelniach, w których sól pozyskiwana jest z wody morskiej. Napełnia się nią specjalne baseny, w których, poprzez odparowanie powstaje solanka, a w następnym etapie dochodzi do krystalizacji soli. Jest to możliwe dzięki wysokiemu zasoleniu wód Adriatyku wynoszącemu aż 38,3‰. Oznacza to, że w jednym metrze sześciennym wody znajduje się około 38 kg morskiej soli.

W Chorwacji istnieją trzy duże warzelnie soli – w Ninie, w Pagu oraz w Stonie. W każdej z nich sól jest pozyskiwana naturalnie, wszak – jak mówią Chorwaci – sól nie jest wytworem pracy człowieka, lecz słońca, morza i wiatru. Człowiek tylko ją zbiera…

SALINA W NINIE

Ilościowo, najwięcej soli wytwarza się w Ninie. Nińska salina ma powierzchnię około 55 hektarów, na których ulokowano 150 basenów solankowych. Sól pozyskuje się z nich poprzez odparowanie wody morskiej, w procesie bez użycia maszyn, metodami ręcznymi. Proces pozyskania soli trwa kilka miesięcy – wiosną napełnia się baseny wodą, a zbiory soli mają miejsce późnym latem i początkiem jesieni. Sól wytwarzana w salinie w Ninie jest produktem ekologicznym, nieprzetworzonym i bogatym w mikroelementy. W okolicy wytwórni soli nie ma zakładów przemysłowych ani rolnictwa, które mogłyby negatywnie wpływać na ekosystem, a co za tym idzie na jakość soli.

Historia saliny w Ninie

Salina w Ninie istnieje od ponad 1500 lat. W czasach rzymskich sól była niezwykle wartościowa i można ją było wymieniać na inne towary. W soli wypłacano nawet żołd rzymskim żołnierzom. W roku 1500 teren saliny został wykupiony przez Wenecjan, którzy zamknęli pola solne na następnych 500 lat.

Proces produkcji soli morskiej

Produkcja soli odbywa się w sposób naturalny i ekologiczny, a proces przebiega w pięciu etapach. Podczas pierwszych czterech etapów następuje odparowywanie morskiej wody, dopiero w piątym etapie zachodzi proces krystalizowania się soli. Parowanie trwa przez cały okres wiosenny i letni, krystalizacja zaś ma miejsce jesienią. W etapie tym woda ulega całkowitemu odparowaniu, pozostawiając samą sól, która następnie jest ręcznie zbierana. Im wyższa temperatura przebiegu procesu odparowywania, tym otrzymana sól jest delikatniejsza, bielsza i zawierająca mniejszą ilość zanieczyszczeń.

Salina w Ninie produkuje około 3200 ton soli rocznie.

Właściwości soli morskiej z Ninu

Sól adriatycka zawiera cenne dla zdrowia człowieka pierwiastki, między innymi jod z alg morskich, wpływający na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy. Znajdziemy w niej również brom, niezbędny do prawidłowego działania układu nerwowego, a także potas, wspomagający koncentrację i aktywność umysłową.

Muzeum i Dom Soli w Ninie

W muzeum można zobaczyć eksponaty związane z wytwarzaniem soli w warzelniach.

Więcej informacji na temat muzeum można znaleźć tutaj

SALINA NA PAGU

Teren wytwórni soli zajmuje powierzchnię około 200 hektarów i jest jednocześnie największym zakładem produkcyjnym w Chorwacji. Produkowana tu sól swoją wysoką jakość zawdzięcza doskonałym wręcz warunkom naturalnym, na które składają się czyste powietrze i woda, wysokie zasolenie tej części Adriatyku oraz duża liczba słonecznych dni.

Historia saliny na Pagu

Salina Pag jest jedną z najstarszych w Chorwacji wytwórni soli, a pierwsze wzmianki na jej temat pojawiły się w kronikach już w X wieku. Do roku 1409, w którym rozpoczęły się rządy Republiki Weneckiej na tym terenie, na wyspie Pag znajdowało się kilka manufaktur zajmujących się ręcznym pozyskiwaniem soli z wody morskiej.  Oprócz tej, która działa współcześnie, saliny były zlokalizowane w Dinjiškiej, Povljanie, Vlašići i Starej Novalji. Większość z nich została zamknięta przez Wenecjan, w celu większego kontrolowania rynku soli.  Po upadku Republiki Weneckiej, ziemie te znalazły się pod panowaniem austriackim, a następnie na krótki czas obszar ten stał się częścią prowincji Napoleona, aby znów po kilku latach znaleźć się pod rządami Austrii. W okresie Jugosławii wytwórnia soli na Pagu była zakładem państwowym, który po utworzeniu niepodległego państwa chorwackiego został sprywatyzowany i obecnie jest częścią Grupy Agrokor.

Sól z Pagu wyróżnia wysoka zawartość minerałów. Sól jest składnikiem, który w umiarkowanych ilościach powinien znajdować się w codziennej diecie człowieka, zaś minerały w niej zawarte, w szczególności wapń i magnez, są niezwykle istotne dla właściwego metabolizmu oraz wszystkich funkcji życiowych  organizmu.

Zwiedzanie wytwórni soli

W wybrane dni tygodnia można uczestniczyć w specjalnych warsztatach, w trakcie których można zapoznać się z technologią produkcji soli w tym miejscu. Warsztaty odbywają się pod nazwą „Jutra na poljima soli”, czyli „Poranki na polach solnych”. Jest to stosunkowo nowy projekt, który wzbogaca ofertę turystyczną Pagu. Odwiedzającym daje możliwość uzyskania informacji na temat produkcji „białego złota” tego rejonu, pod warunkiem, że zdecydują się na odwiedzenie zakładu o dość wczesnej porze – pierwsze zwiedzanie odbywa się o godzinie 7:00, a dwa kolejne odpowiednio o 8:00 i 9:00 rano.

W ofercie są dwa rodzaje zwiedzania. Można wybrać spacer i zwiedzanie głównych części warzelni, basenów solankowych albo wybrać opcję poszerzoną o samodzielnie zbieranie soli pod okiem doświadczonego pracownika saliny Pag.

Warsztaty bez zbierania soli trwają około godziny, zaś ze zbieraniem soli pół godziny dłużej.

Liczba zwiedzających jest ograniczona i obowiązują na nie wcześniejsze zapisy. Rezerwacji terminu można dokonać pod tym adresem lub przez kod QR:

Więcej informacji na temat Solany Pag można znaleźć tutaj

Stała wystawa produkcji soli w Pagu (Muzej soli)

Stałą wystawę dotyczącą produkcji soli można odwiedzać w Muzeum Soli, znajdującym się w mieście Pag. Ekspozycja składa się ze zbioru narzędzi i przedmiotów służących do produkcji soli i jej transportu oraz fotografii przedstawiających historię produkcji soli na wyspie. Na miejscu można również dokonać degustacji soli czy zakupić sól i związane z nią pamiątki.

Muzeum jest otwarte dla zwiedzających w godzinach 10.00 – 13.00  oraz od 20.00 – 22.00.

SALINA W STONIE

Wytwórnia soli w Stonie jest najstarszym tego typu obiektem w Europie. Sól w tym rejonie wydobywano już w czasach rzymskich. To tutaj również znajdują się największe baseny solankowe w rejonie Morza Śródziemnego.

Podobnie jak w innych chorwackich warzelniach, sól pozyskiwana jest tu w sposób niezmienny od wieków,  w procesie parowania wody morskiej w dużych płytkich korytach.

Przy salinie znajduje się Muzeum soli, które w sezonie letnim można zwiedzać w godzinach od 8:00 do 20:00.

Więcej informacji na temat wytwórni soli w Stonie można znaleźć na stronie internetowej Saliny w Stonie

Ciekawostki o soli z Adriatyku:

– peeling z soli morskiej to jeden z lepszych sposobów na pozbycie się cellulitu. Sól wpływa na regenerację skóry, stymuluje metabolizm i oczyszczanie z toksyn;

– w Chorwacji można kupić sól adriatycką z dodatkiem ziół dalmatyńskich czy sól adriatycką z bazylią;

– kwiat soli (po chorwacku cvijet soli) uważany jest za najbardziej szlachetną postać naturalnej morskiej soli. Podczas odparowywania solanki na powierzchni wody powstaje siateczka kryształków przypominająca kształtem płatki soli – stąd nazwa tej formy – kwiat soli. Aby powstał kwiat soli potrzeba bardzo słonecznych dni i powiewu morskiego wiatru.

– w polskich supermarketach jest dostępna chorwacka sól z saliny na Pagu – Paška sol. Można ja znaleźć w charakterystycznych niebieskich kartonowych i tworzywowych opakowaniach.