Wyspa Pag i jej niezwykłości

Wyspa Pag to piątą co do wielkości wyspa Chorwacji wyróżniająca się charakterystycznym surowym,  „księżycowym” krajobrazem.  Wyspa słynie z produkcji unikatowego sera, soli, koronek oraz doskonałej jakości jagnięciny.

Pag obfituje w niezwykle miejsca i wspaniałe plaże, będzie zatem idealnym wyborem dla osób poszukujących miejsca na dłuższy urlop. Jeśli jednak nie zdecydujecie się na wynajęcie noclegów bezpośrednio na Pagu, warto udać się na wyspę choćby na jednodniową wycieczkę, w trakcie której można zobaczyć najbardziej atrakcyjne miejsca na wyspie.

Położenie wyspy Pag

Wyspa Pag jest najbardziej na północ wysuniętą wyspą dalmatyńską. Ma nieregularny, podłużny kształt i jest położona równolegle do wybrzeża kontynentalnej części Chorwacji.

Od strony południowej na wyspę prowadzi zbudowany w 1968 roku most przerzucony nad cieśniną Ljubač. Łączy on przylądek Ošljak na lądzie z przylądkiem Fortica na wyspie.  Most oddalony jest o około 20 km od węzła Posedarje. Przejazd mostem jest bezpłatny.

Na Pag można dostać się również od strony północnej promem kursującym z miejscowości Prizna na lądzie do położonej w północnej części wyspy miejscowości Žigljen. Rejs promem trwa około 10 minut. Bilety na prom można kupić w terminalu portowym lub online na stronie internetowej firmy Jadrolinija.

Klimat wyspy Pag

Na wyspie dominuje klimat śródziemnomorski, lata są tu bardzo ciepłe i suche, a zimy deszczowe bez śniegu lub z niewielkimi jego opadami. Letnie upały występujące na Pagu przypisuje się ukształtowaniu terenu i obecności silnie rozgrzewających się w słońcu skał. Charakterystycznym elementem klimatu Pagu są wiejące tu najsilniej w całej Chorwacji wiatry. Napotkamy tu dwa rodzaje wiatru – burę – wiatr wiejący od lądu oraz wiejący od morza maestral. Na burę, która w okresach zimowych może wiać z prędkością nawet ponad 200 km/h narażona jest głównie wschodnia część wyspy. To właśnie te wiatry oraz będące ich konsekwencją wysokie zasolenie powietrza sprawia, że roślinność tej części wyspy jest niezwykle uboga, a krajobrazy sprawiają wrażenie gołych. Miesiącem, w którym bura wieje najsilniej jest marzec. Latem również można natrafić na okresy silniejszego wiatru, które przynoszą z sobą lekkie ochłodzenie.

Średnia temperatura roczna wynosi tu około 16 stopni Celcjusza. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, a najzimniejszym styczeń.

Miasto Pag

Miasto Pag położone jest w środkowej części wyspy, nad wciętym głęboko Paškim zaljevem, tworzącym w tym miejscu cieśninę. Jadąc do Pagu od strony miasta Novalja warto zatrzymać się w punkcie widokowym Gradac, z którego rozciąga się wspaniały widok na miasto.

Ciekawostką jest, że obecny układ przestrzenny Pagu nie jest wynikiem historycznego rozwoju miasta, lecz dziełem jednego człowieka. W czasach, gdy wyspa znajdowała się pod panowaniem Wenecji, bunty miejscowej ludności doprowadziły do tak dużych zniszczeń, że ich odbudowę uznano za niemożliwą. Wenecjanie podjęli wówczas decyzję o wzniesieniu miasta od nowa, powierzając to zadanie Jurajowi Dalmatincowi – architektowi i budowniczemu rozsławionemu głównie przez będącą jego dziełem Katedrę w Szybeniku. Prace rozpoczęto w 1443 roku. Miasto zostało wzniesione na planie szachownicy, z umiejscowionym centralnie rynkiem. Pod koniec XV wieku miasto otoczono murami obronnymi. Ten układ miasta zachował się do dzisiejszych czasów, choć z systemu obronnego zachowało się zaledwie kilka elementów.

Zabytki miasta Pag

Wszystkie najważniejsze zabytki Pagu skupione są w obrębie niewielkiej i zwartej starówki.

Most Katine

Jest to nowy most łączący nowe miasto Pag ze starówką. Powstał jako replika starego mostu weneckiego wybudowanego w 1737 roku według projektu znanego weneckiego architekta Giambattisty Lodoli.

Po przejściu przez most, na promenadzie znajduje się pomnik Juraja Dalmatinca

Trg Kralja Krešimira IV

Jest głównym placem miasta, wokół którego usytuowana jest starówka. Na rynku i w jego pobliżu znajdziemy główne zabytki sakralne miasta.

Kościół Najświętszej Marii Panny z Pagu

Główną atrakcją rynku jest kościół Najświętszej Marii Panny z Pagu (crkva sv. Marije u Pagu), będący dziełem Juraja Dalmatinca i pochodzi z 1143 roku. Jest to trójnawowa bazylika, w której mieszają się ze sobą wpływy romańskie, gotyckie i renesansowe.

Charakterystycznym elementem budowli jest szeroki portal z misterną rozetą. Inspiracją do jej stworzenia były miejscowe koronki. Obok rozety oraz poniżej niej znajduje się cykl rzeźb przedstawiających świętych, portal zdobi również wizerunek Matki Boskiej z kobietą z Pagu.

We wnętrzu uwagę przyciągają ciągi arkad oddzielających nawy. Barokowe ołtarze zdobione są koronkami, na sklepieniu nawy głównej zaś umieszczone zostały płaskorzeźby ze scenami religijnymi, między innymi sceną, w której św. Jerzy powala smoka.

Obok kościoła znajduje się pomnik Bartula Kašicia – chorwackiego pisarza, językoznawcy i jezuity, autora pierwszego przekładu całej Biblii na język chorwacki, a także pierwszej gramatyki chorwackiej.

Na rynku koncentruje się życie miasta, które ożywa zwłaszcza wieczorem, kiedy to zapełniają się ludźmi okoliczne kawiarenki i restauracje, niektóre bardzo malownicze.

Wieczorem szczególnie urokliwe są też wąskie uliczki miasta, a także pełna ludzi promenada, z której roztacza się wspaniały widok na zatokę i oświetlony most …

Kościoły św. Małgorzaty i św. Jerzego

Udając się z rynku ulicą Zvonimira i skręcając w ulicę Koludarską, dochodzi się do kościoła św. Małgorzaty (crkva sv. Margarite), pochodzącego z okresu przejściowego między renesansem a barokiem. Naprzeciwko świątyni znajduje się kościół św. Jerzego (crkva sv. Jurja), będącego patronem miasta i wyspy Pag.

Pałac Książęcy (Kneževi dvor)

Pałac znajdujący się na rynku Kralja Krešimira IV. Został zbudowany w XV wieku. Od okresu weneckiego do początku XIX wieku pałac był siedzibą księcia, a następnie siedzibą władz miasta. Na dziedzińcu budynku znajduje się studnia ozdobiona koroną i herbami książąt z wyspy. Wejście do budynku zdobi jeden z najpiękniejszych na wyspie portali. Obecnie w Pałacu Książęcym odbywają się przedstawienia i koncerty w ramach Lata Kulturalnego w Pagu.

Klasztor Benedyktynek

Znajdujący się na północnym skraju miasta Klasztor Benedyktynek powstał w XV wieku. Uważany był za klasztor szlachecki, ponieważ trafiające do niego zakonnice pochodziły głównie z rodzin szlacheckich. Klasztor ten odegrał istotną rolę w rozwoju tutejszego koronkarstwa – zakonnice, oprócz modlitwy, zajmowały się bowiem również uczeniem miejscowych dziewcząt technik wytwarzania koronek.

Pozostałości dawnego systemu obronnego

Pag posiadał niegdyś rozbudowany system obronny, z którego do czasów dzisiejszych pozostało jednak niewiele. Jedną z jego pozostałości jest baszta Skrivant znajdująca się niedaleko klasztoru. Nieco dalej, przy samej przystani, znajdziemy basztę Kamerlengo. Po przebudowie utraciła ona jednak swój pierwotny wygląd, przypominając obecnie zwykłą kamienicę. Dzisiaj, w pomieszczeniach wieży mieści się administracja miejska, a w lecie budynek służy jako przestrzeń wystawiennicza dla różnych artystów.

Muzeum Soli w Pagu

Przebywając w Pagu, warto zajrzeć również do poświęconemu produkcji soli na wyspie Muzeum Soli. Muzeum znajduje tuż przy moście. Na jego ekspozycję składa się zbiór narzędzi i przedmiotów służących do produkcji soli i jej transportu oraz fotografie przedstawiające historię produkcji soli na wyspie. Na miejscu można dokonać degustacji soli oraz zakupić sól i związane z nią pamiątki. W wybrane dni tygodnia organizowane są warsztaty, na których można zapoznać się z technologią produkcji soli w tym miejscu. Warsztaty odbywają się pod nazwą „Jutra na poljima soli”, czyli „Poranki na polach solnych”.

Więcej informacji na ten temat znajdziecie w tym wpisie, w punkcie poświęconym soli z Pagu.

Miasto Novalja

Miasto znajdujące się w północnej części wyspy, niedaleko przystani promowej Žigljen. Novalja leży nad zatoką pełniąca funkcję portu, do której przylega centralna część miasteczka. Miasto nie posiada wielu zabytków. W sezonie letnim jest dość zatłoczone i gwarne.

Podziemny akwedukt (Talijanova buža)

Najważniejszym i najstarszym zabytkiem Novalji jest podziemny akwedukt wybudowany przez Rzymian w I w. n.e. Do akweduktu wchodzi się przez Muzeum Miejskie (Gradski muzej) przy ul. Kralja Zvonimira. Ten wykuty w kamieniu akwedukt, nazywany „Talijanovą bužą”, zaopatrywał Novalję w wodę z okolicznych pól. Ma około 1,2 km długości, maksymalną szerokość 60-70 cm i posiada 9 otworów wychodzących na powierzchnię.

Do innych zabytków miasta należy kościół św. Katarzyny, bazylika z IX-X wieku oraz nieliczne pozostałości murów obronnych.

Stara Novalja

Miasteczko znajdujące się w odległości 6 km na północ od Novalji. Wioska nazywana również Starą Vašą rozwinęła się w miejscu dawnej osady rzymskiej, której pozostałości takie jak fragmenty murów czy nagrobki, można znaleźć w okolicy. Z późniejszych czasów pochodzą resztki preromańskiego kościoła świętego Krzyża (crkva sv. Križa) oraz późnogotycki kościół NMP (crkva sv. Marije).

W miasteczku nie ma ścisłego centrum, kończy się ono betonową przystanią, przy której umiejscowione są sklepy oraz poczta.

Caska

Pierwotnie w miejscu tym znajdowała się rzymska warownia, z której następnie rozwinęła się osada Cissa. Po trzęsieniu ziemi, jakie miało tu miejsce w 361 roku, część skarpy i miasta osunęła się do wody, a większość jego mieszkańców wyprowadziła się.

Główną atrakcją tego znajdującego się na wschód od Novalji miasteczka jest XIX-wieczna wieża, która niegdyś służyła do wypatrywania ławic tuńczyków.

Okrągłą, kamienną wieżę znaną pod nazwą Tunera lub Turan zbudowała rodzina Palčić w 1888 roku. W odróżnieniu od licznych drewniach konstrukcji tego typu, których wiele jest na chorwackim wybrzeżu, jest to jedyna taka wieża wybudowana z kamienia.

Z czego słynie wyspa Pag?

Paški ser (paški sir)

Wyspa słynie z rozpoznawalnego i charakterystycznego w smaku sera wytwarzanego z mleka pasących się tu owiec, żywiących się rosnącą między skałami wyspy zasoloną przez porywy morskiego wiatru roślinnością.

Ser wyróżnia się wyjątkowym smakiem, dzięki czemu zdobywa liczne nagrody na rynku konsumenckim. Największą firmą zajmującą się skupem owczego mleka od rolników na wyspie oraz produkcją sera jest Gligora. Sery można kupić w sklepie firmowym Gligory znajdującym się w miejscowości Kolan, a także u lokalnych, mniejszych jego wytwórców czy na przydrożnych straganach.

Więcej o sposobie wytwarzania tego jedynego w swoim rodzaju sera można przeczytać w tym wpisie.

Koronki z Pagu (paška čipka)

Są kolejnym „dobrem” rozsławiającym od wieków wyspę Pag. Koronki tworzone na Pagu wytwarza się igłą z bawełnianych nici na specjalnych, umieszczonych na poduszeczce podkładkach z wzorem. Koronki z Pagu, wraz z innymi rodzajami tworzonych w Chorwacji koronek, zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Można je obejrzeć w znajdującej się w mieście Pag galerii, a także na ulicach tego miasta – tradycja wytwarzania tych docenianych w świecie koronek jest tu bowiem nadal kultywowana.

Osoby zainteresowane szczegółami dotyczącymi tworzenia koronek zapraszam do przeczytania tego wpisu na ich temat.

Sól z Pagu (paška sol)

Pag słynie również z produkcji soli morskiej, a baseny solankowe, w których zbierana jest sól, stanowią charakterystyczny element krajobrazu okolic miasta Pag, w którym działa jedna z trzech dużych chorwackich (obok solany w Ninie i Zatonie) wytwórni soli.

Więcej na temat paškiej soli znajdziecie w tym wpisie.

Jagnięcina z wyspy Pag (paška janjetina)

Doskonałej jakości mięso jagnięce pozyskuje się z owiec hodowanych na wyspie. Charakteryzuje się ono specyficznym smakiem, na który wpływ mają warunki środowiskowe, w których żyją owce. Zwierzęta pasą się na skalistych terenach porośniętych jedynie ubogą roślinnością i ziołami, które z uwagi na wiejące tu wiatry są pokryte przyniesioną od morza solą.

Odpoczynek na wyspie Pag

Plaże na Pagu

W licznych zatoczkach wyspy Pag znajduje się wiele urokliwych plaż z krystalicznie czystą wodą. Znajdziemy wśród nich większe plaże z licznymi atrakcjami, rozbudowaną infrastrukturą, jak też ustronne i trudniej dostępne plaże. Na Pagu znajduje się jedna z najsłynniejszych chorwackich plaż przeznaczonych dla klubowiczów – plaża Zrće, chętnie odwiedzana głównie przez młode osoby kochające rozrywkę, czy urokliwa plaża Beritnica z charakterystycznymi trzema ogromnymi głazami, do której można dotrzeć wyłącznie drogą wodną lub pieszo fragmentem szlaku „Life on Mars”. Żwirowe plaże ulokowane są też w większości miejscowości turystycznych.

Trasy górskie

Szczyt Sveti Vid

Sveti Vid jest najwyższym wzniesieniem wyspy Pag i ma 348 m n.p.m. Z miejsca tego można zobaczyć większość miejscowości wyspy (Pag, Mandre, Kolan, Šimuni), a także sąsiednie wyspy (Rab, Lošinj, Silba, Olib i Maun). Na szczyt można dostać się oznakowanymi szlakami prowadzącymi z Dubravy i Kolanu, a także wjechać samochodem ze starego centrum Šimuni.

Na szczycie znajdują się pozostałości małego kościoła św. Wita z XIV wieku.

Ścieżka Life on Mars

Trasa została oficjalnie otwarta w roku 2019 i jest dostępna przez cały rok.

Szlak rozpoczyna się w miejscowości Metajna, a dokładniej tuż przy plaży Ručica, przy której znajdują się dwa duże parkingi. Trasa jest dobrze oznakowana, nie ma na niej dużych wzniesień, jednak przebiega w pełnym słońcu i wiedzie przez teren pokryty ostrymi skałami, co wymaga zaopatrzenia się w dobre, wytrzymałe obuwie, nakrycie głowy oraz odpowiedni zapas wody.

W ramach trasy Life on Mars powstała również pierwsza w Chorwacji morska Via Ferrata o długości 100 m. Jest to szlak przeznaczony dla bardziej sprawnych osób i wymaga użycia specjalistycznego sprzętu wspinaczkowego.

zdjęcie: https://visitnovalja.croatia.hr/pl-pl/life-on-mars-trail

 

Błoto lecznicze na wyspie Pag

Na wyspie znajdziemy złoża leczniczego błota wykorzystywanego w leczeniu między innymi reumatyzmu oraz różnych chorób skóry.

Jedno z takich miejsc znajduje się w południowo-zachodniej części miasta Pag, tuż przy plaży miejskiej, w części miasta zwanej Lokunja.

Zalegająca tu w miejscu płytkiego morza borowina podlegała przez wieki rozmaitym procesom geologicznym i biologicznym, w wyników których jest pełna cennych dla ludzkiego organizmu minerałów. Okłady z niej łagodzą stany zapalne, poprawiają krążenie i pomagają rozluźnić mięśnie. Z uwagi na właściwości nawilżające, borowiny są wykorzystywane w kosmetyce, jako jeden ze składników maseczek do twarzy.

Co jeszcze warto zobaczyć?

Paški most

Paški most to żelbetowy most łukowy mający długość 301 metrów, szerokość 9 metrów i wysokość 27,6 metrów. Zaprojektował go Ilija Stojadinović. Konstrukcja została wzniesiona w 1968 roku i zmieniła życie mieszkańców wyspy, umożliwiając im swobodne podróżowanie z wyspy na ląd, bez konieczności przeprawy promowej. Tylko w czasie silnych wiatrów, ze względów bezpieczeństwa, most bywa okresowo wyłączany z ruchu drogowego.

W trakcie ostatnie wojny paški most był strategicznym miejscem, stanowiąc połączenie między środkową i południową częścią wybrzeża Adriatyku oraz Bośnią i Hercegowiną z jednej strony i północną częścią kontynentalnej Chorwacji oraz Kvarnerem i Istrią z drugiej strony. Umożliwiał przedostawanie się wojska i transportowanie żywności i z tego powodu był obiektem częstych ataków. Tuż po wojnie most odbudowano, przywracając jego wygląd do pierwotnej postaci.

Fortica

Ruiny starej fortecy znajdują się tuż za Paškim mostem, jadąc od strony Zadaru. Miejsce to służyło niegdyś do patrolowania ruchu statków w przejściu morskim zwanym Ljubačka vrata i miało strzec marynarzy przed pojawiającymi się w tej okolicy piratami, jak również umożliwiać walkę z nielegalnym handlem na morzu. Twierdza stanowiła też ochronę basenów solankowych, które w dawnych czasach były niezwykle cenne.

Ponoć w XIII wieku mieszkańcy Forticy przyjęli w niej węgierskiego króla Belę IV, gdy uciekając przed atakiem armii mongolskiej ukrywał się na terenie Dalmacji.

Fortica znajduje się w niezwykłym terenie – jest otoczona surowymi, ostrymi skałami. Roztacza się z niej wyjątkowy widok na Ljubačka vrata i morze wokół wyspy Vir.

15. południk geograficzny

Przez wyspę Pag przechodzi 15. południk. Miejsce to znajduje się w odległości około 5 kilometrów od Pagu, na żwirowej drodze z miejscowości Bošana do plaży Zrće i jest oznaczone takim kamiennym pomnikiem:

Gaje oliwne w miejscowości Lun (Lunjski maslinik)

Na północnym krańcu wyspy, w miejscowości Lun znajduje się udostępniony do zwiedzania gaj oliwny rozpościerający się na powierzchni około 24 hektarów. W gaju tym znajdują się prawdopodobnie najstarsze drzewa oliwne w Chorwacji. Wiek najstarszego z nich oszacowano na 2 tysiące lat, innego na 1600 lat.

Kolanjsko Blato

W południowej części wyspy Pag rozciąga się pokryty trzciną i mokradłami rezerwat ornitologiczny Kolanjsko blato. Teren ten zimą i wiosną jest pełen wody, latem natomiast woda zanika. Miejsce to stanowi schronienie dla prawie 150 gatunków ptaków. Kolanjsko Blato jest najczęściej odwiedzane w okresie lęgowym i w czasie migracji ptaków. W rezerwacie znajduje się wiele zagrożonych gatunków ptaków, między innymi można tu zobaczyć krakwę i kalandrę, ale również czaplę siwą, perkoza dwuczubego i warzęchę.

Paški trójkąt

To kamienny płaski teren w kształcie trójkąta znajdujący się niedaleko Novalji, odkryty przypadkowo w trakcie oględzin terenu pod kamieniołomy. Miejsce uznawane za lądowisko UFO budziło i nadal budzi kontrowersje czym jest i w jaki sposób powstało. Więcej informacji na temat paškiego trójkąta znajdziecie w tym wpisie.

Okolice wyspy Pag

Wyspa jest dobrą bazą do zwiedzania okolicznych miast takich jak Zadar czy Nin. Blisko jest stąd również do Parku Narodowego Krka oraz Parku Narodowego Paklenica. Przebywając na Pagu można też udać się na wycieczkę na pobliskie wyspy.

Źródło: www.perla-pag.hr, www.pagtours.eu