Perły Dalmacji – Omiš – miasto piratów i aktywnego wypoczynku

Położony tuż przy ujściu rzeki Cetiny do Adriatyku Omiš zachwyca atmosferą wąskich, dalmatyńskich uliczek, ale także ciekawą piracką przeszłością. To idealne miejsce dla amatorów słonecznych kąpieli i tradycyjnego wypoczynku nad morzem, ale również bardziej aktywnej turystyki.

Miasto powstało przy ujściu Cetiny do Adriatyku, w którym to miejscu, przy masywie górskim Mosor rzeka tworzy imponujący kanion. Z pirackich wież, których pozostałości można zwiedzać, rozciąga się niesamowity widok na miasteczko, kanion rzeki Cetiny i okoliczne adriatyckie wyspy.

Krótko o historii Omiša i jego pirackiej przeszłości

W czasach rzymskich na terenie dzisiejszego Omiša założono osadę o nazwie Oneum, z której w okresie średniowiecznym wyrosło ufortyfikowane miasto. Jego mieszkańcy mieli dość specyficzny sposób na życie i zarobkowanie – zajmowali się bowiem piractwem, napadając na statki i łodzie przepływające w pobliżu miasta. Najbardziej znaną rodziną piracką był ród Kačiciów. Napadano praktycznie na wszystkich – na statki handlowe z Dubrownika czy z Kotoru, a także na duże papieskie galery, wchodząc w konflikty zarówno z władzą świecką, jak i duchowieństwem. W roku 1180 z rąk omiškim piratów zginął biskup Splitu Arnir. Piraci wyposażeni w szybkie i małe łodzie o małym zanurzeniu mogli bezpiecznie wpływać w ujście rzeki Cetiny, w której umocowali podwodną kamienną konstrukcję zwaną mostiną, na której osiadały większe statki, umożliwiając piratom ich przejmowanie i plądrowanie. Piraci zostali ostatecznie pokonani dopiero w 1444 roku przez Wenecjan, którzy potrzebowali aż 24 lat, aby złamać ich opór. Pod panowaniem Wenecjan Omiš pozostawał do roku 1797. Po upadku Republiki Weneckiej, do roku 1805 należał do Cesarstwa Austro-Węgierskiego, a następnie, do roku 1813 znalazł się pod protektoratem francuskim. Po upadku Napoleona, znalazł się pod rządami Austrii, aż do końca I wojny światowej.

Co zobaczyć w Omišu?

Starówka

Omiš to bardzo kameralne miasteczko – starówka o zwartej zabudowie jest niewielka, ale bardzo urokliwa. Na zwiedzenie całej starej części Omiša nie potrzeba więcej niż godziny, przy czym spacerując malowniczymi uliczkami co rusz natrafia się na ciekawy plac, malowniczą restaurację czy inny urokliwy zakątek.

Obiekty sakralne

W obrębie starówki na uwagę zasługują obiekty sakralne. Jednym z nich jest kościół św. Michała (crkva sv. Mihovila) z początku XVII wieku usytuowany na Trgu sv. Mihovila, łączący w sobie cechy stylistyczne późnego gotyku, renesansu i wczesnego baroku. Wyróżnia się dość surową bryłą, posiada za to urokliwy portal z 1621 roku – dzieło kamieniarzy z wyspy Brač – rodziny Bokanić. Na portalu znajduje się rozeta, rzeźba świętego Michała, a powyżej niej herb Omiša.

Warto również zwrócić uwagę na kościół św. Ducha (crkva sv. Duha) z charakterystyczną wolno stojącą dzwonnicą.

W dzielnicy Priko, na prawym nabrzeżu rzeki Cetiny znajduje się jeszcze jeden, warty wspomnienia kościół – kościół św. Piotra. Pierwsza wzmianka o nim pojawiła się w dokumentach już w 1074 roku za czasów panowania króla Slavca.

Dom szczęśliwego człowieka

Przy jednej z uliczek Omiša znajduje się Dom szczęśliwego człowieka (Kuća sretnog čovjeka) – pochodzący z XVI wieku budynek, na murze którego mieszkający niegdyś w nim człowiek kazał wykuć zdanie „Dziękuję Ci Panie, że byłem na tym świecie.” Przypuszcza się, że mieszkańcem domu, który nakazał wykonanie inskrypcji był Ivan Primojević. Niewiele o nim wiadomo, oprócz tego że był adwokatem oraz ambasadorem Omiša w Wenecji.

Budynek ten uważany jest za jeden z przykładów typowego budownictwa miejskiego w Dalmacji za czasów panowania Wenecjan. Na parterze budynku znajdował się pokój dzienny oraz pracownia, na pierwszym piętrze sypialnia, zaś na ostatnim, drugim piętrze znajdowała się kuchnia, której umiejscowienie było uwarunkowane względami praktycznymi – w razie pożaru wywołanego w kuchni, reszta budynku mogła zostać uchroniona przed ogniem. Był to ponoć jeden z pierwszych zbudowanych w ten sposób budynków, zanim z czasem taka forma budowy stała się obowiązującym w mieście standardem.

Muzeum Miejskie

Pamiątki i zbiory archeologiczne dotyczące miasta można obejrzeć w Muzeum Miejskim (Gradski muzej Omiš) znajdującym się pod adresem ul. Ante Starčevića 5. W muzeum prezentowane są  bogate zbiory znalezisk archeologicznych, w tym odnalezionych w wiosce Baučići, świadczące o antycznej przeszłości Omiša – rzymskie groby, kamień z rzymskimi napisami z 33 i 51 r. p.n.e. czy marmurowy portret rzymskiego cesarza Tyberiusza. W muzeum przechowywane są też zbiory dawnej ceramiki, monet, narzędzi, a także przedmiotów codziennego użytku.

Starówka jest pełna malowniczych, wąskich uliczek, przy których znajdziemy mnóstwo sklepików z pamiątkami i lokalnymi wyrobami takimi jak oliwa, wina czy inne alkohole. Od strony głównej drogi znajdziemy targ, gdzie możemy zaopatrzyć się w świeże owoce i warzywa, czy pamiątki.

Pirackie twierdze

Będąc w Omišu warto zwiedzić położone nad miastem twierdze będące pozostałością przebywających tu przez lata piratów.

Twierdza Mirabela (Tvrđava Mirabela; Peovica)

Bliżej starówki położona jest twierdza Mirabela (nazywana również twierdzą Peovica) pochodząca z XIII wieku.

Do twierdzy można dojść schodami znajdującymi się obok głównego wejścia do największego kościoła na starówce – kościoła św. Michała. Wstęp na twierdzę jest odpłatny.

Niegdyś twierdza była wykorzystywana jako punkt obserwacyjny, z którego piraci strzegli Bračkiego kanału, nie pozwalając na wpłynięcie w te rejony obcym statkom. Wiek samej budowli ustalono na podstawie starej, bizantyjskiej monety, którą znaleziono w fundamentach twierdzy. Budowla odgrywała istotną role w obronie miasta przed obcymi najeźdźcami.

Z twierdzy roztacza się imponujący widok na pokryte czerwoną dachówką budynki miasta, ujście Cetiny i na wyspy – Brač, Hvar oraz Šoltę.

Twierdza jest charakterystycznym elementem krajobrazu miasta pojawiającym się na folderach reklamowych miasta i pocztówkach, warto jednak wiedzieć, że nie tak dawno temu została niemal kompletnie zniszczona. W 1988 roku, podczas gwałtownej burzy, piorun uderzył w wieżę, niemal całkowicie ją niszcząc. Twierdzę udało się jednak zrekonstruować i w długim procesie renowacji doprowadzić do pierwotnej postaci.

Dzisiaj tradycje pirackie miasta przeżywają swój renesans. Ma to oczywiście związek z chęcią przyciągnięcia do miasta jak najszerszej liczby turystów. Co roku, pod koniec sierpnia, w porcie w Omišu odgrywana jest rekonstrukcja bitwy pirackiej, która miała tu miejsce w XIII wieku. Samej rekonstrukcji bitwy z wystrzałami armatnimi i walkami towarzyszą trwające do późnych godzin występy śpiewaków, tancerzy i innych artystów, a szczególność tego wieczoru jest podkręcana przez wszechobecne przebrania pirackie.

Twierdza Fortica (Starigrad)

Wznoszące się ponad miastem ruiny twierdzy znajdują się na stromej skale, na wysokości 262 m n.p.m. w odległości około 2 km od centrum Omiša. Dojście do twierdzy zajmuje około godziny i można do niej dotrzeć kilkoma szlakami. Trasa najkrótsza zaczyna się za pierwszym tunelem po południowej stronie Cetiny. Jest to trasa uznawana za najtrudniejszą i najbardziej stromą. Dojść do twierdzy można również od strony remizy strażackiej, gdzie znajduje się początek dwóch, oznaczonych szlaków. Do twierdzy prowadzi również szlak wspinaczkowy z wioski Baučići.

W każdym przypadku, dojście do twierdzy wymaga dobrej kondycji. Wybierając się do niej należy zaopatrzyć się w wytrzymałe obuwie i odpowiednią ilość wody. Na zwiedzanie warto wybrać godziny poranne, kiedy to słońce nie operuje jeszcze zbyt mocno.

Twierdza Starigrad pochodzi z przełomu XIV i XV wieku i została wybudowana w miejscu, w którym wcześniej znajdowała się twierdza Onastina. Budowla posiada cechy gotyckie oraz wczesnego renesansu. W dolnej części jest zbudowana z wielkich, kamiennych bloków, będących pozostałością po poprzedniej twierdzy.

Twierdza mogła pomieścić do 15 osób, a jej usytuowanie pozwalało na prowadzenie obserwacji morza, obszaru Poljicy i rejonów będących pod panowaniem Turków. W twierdzy tej można zobaczyć wspomnianą już mostinę, to jest mur zbudowany pod wodą w celu ochrony przed wpływającymi obcymi statkami. Twierdza ta w XV wieku, po opanowaniu Omiša przez Wenecjan służyła im jako zabezpieczenie Omiša oraz Splitu przed najeźdźcami tureckimi. Oprócz tego, że stanowiła doskonały punkt widokowy służący do obrony miasta, w razie zagrożenia, schronienie w niej znajdowali zwykli mieszkańcy miasta.

Zgodnie z legendą, w czasie obrony Omiša przez najazdem Turków w 1537 roku, mieszkańcy Omiša, wykorzystując efekt niesienia się głosu pośród skał, krzykami przegonili wojska, którym wydawało się, że mają do czynienia z o wiele liczniejszą armią aniżeli w rzeczywistości ????

Z miejsca, w którym położona jest twierdza roztacza się wspaniały widok na Adriatyk i i kanion rzeki Cetiny. Przy dobrej pogodzie, z miejsca tego można zobaczyć nawet zarysy Włoch.

Ujście Cetiny do Adriatyku

W miejscu, w którym Cetina wbija się w Adriatyk wybudowano promenadę, którą można spacerować. Szczególnego uroku miejsce to nabiera wieczorem, w blasku zachodzącego słońca.

Wydarzenia w Omišu

W lipcu Omiš staje się siedzibą odbywającego się tu Festiwalu Klap Dalmatyńskich (Festival dalmatinske klapske pjesme) – kilkuosobowych zespołów, głównie mężczyzn, śpiewających tradycyjne pieśni wykonywane bez akompaniamentu instrumentów. Tematem pieśni jest najczęściej miłość, przy czym nie tylko typowa miłość do kobiety, ale również do regionu, do miasta czy morza.

Festiwal jest organizowany od 1967 roku i jest jednym z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w Dalmacji. Klapy są w Chorwacji traktowane jako jeden z ważnych elementów dziedzictwa kulturowego, ale przede wszystkim są bardzo popularne i chętnie słuchane.

Przez całe lato organizowany jest tu również cały szereg innych imprez w ramach tzw. Omiškiego ljeta.

Aktywny wypoczynek w Omišu

Rafting na Cetinie

Płynące przez te tereny wody rzeki Cetiny przez tysiąclecia żłobiły skały, tworząc jeden z najpiękniejszych kanionów w Europie. W miejscu tym od lat organizowane są spływy pontonami, w których co roku biorą udział dziesiątki tysięcy osób. Kilkugodzinny rafting na Cetinie zapewnia wyjątkowe doznania i mnóstwo adrenaliny.

Najpopularniejsza trasa raftingu ma długość około 11 kilometrów i zaczyna się z miejscowości Penšići, a kończy w wiosce Radmanove mlinice, sześć kilometrów przed ujściem rzeki do Adriatyku. Do wyboru są również inne trasy, przeznaczone dla mniej lub bardziej wprawionych amatorów raftingu, a same wyjazdy na rafting organizuje w Omišu kilka agencji turystycznych.

Rejsy wycieczkowe

Z Omiša można wybrać się łodziami wycieczkowymi na okoliczne wyspy jak na przykład na Brač czy położony nieco dalej Hvar.

Zip-line

Bardzo popularny w ostatnich latach  zjazd odbywa się na linach zawieszonych nad kanionem Cetiny. Liny znajdują się na wysokości 150 metrów od ziemi, a sam zjazd ma około dwóch kilometrów.

Plaża w Omišu

Plaża miejska w Omišu (Velika plaża; Punta) jest określana jako plaża piaszczysta, przy czym należy zwrócić uwagę, że jest to raczej gruby, ciemny piasek wymieszany z kamyczkami. Plaża posiada pełną infrastrukturę, znajdują się przy niej bary, kawiarnie, toalety i przebieralnie. Plaża jest oznaczona niebieską flagą, potwierdzającą jej walory przyrodnicze i czystość.

Warto wiedzieć, że temperatura wody w Omišu jest zwykle nieco niższa niż w innych miejscach wybrzeża. Ma to związek z wpadającymi do Adriatyku wodami Cetiny, których temperatura wynosi około 16-18 stopni Celcjusza. Dotyczy to nie tylko wody u wybrzeża samego Omiša, ale również miejscowości położonych w pobliżu (np. Nemiry).

Okolice Omiša

Omiš jest świetną bazą wypadową do zwiedzania pozostałej części Dalmacji. Na wyciągnięcie ręki mamy Split i Trogir, a w odległości około 2-3 godzin jazdy od Omiša znajdują się kolejne, warte odwiedzenia perełki dalmatyńskiego wybrzeża – Szybenik, Zadar czy nieco dalej Dubrownik. Będąc w Omišu, warto wybrać się również do położonego w sąsiedniej Hercegowinie Medziugorja – znanego sanktuarium maryjnego.

W odległości około 20 km na południe od Omiša można obejrzeć także wspaniałe dwa wodospady – Veliką i Malą Gubavicę.

 Źródło: www.croatia.hr, www.visitomis.hr