Perły Dalmacji – co warto zobaczyć w Zadarze

Zadar, mogący poszczycić się wyjątkowo urokliwą starówką, przepiękną promenadą i dużą ilością zielonych terenów, uchodzi za jedno z najpiękniejszych miast Chorwacji. To piąte co do wielkości miasto Chorwacji jest obowiązkowym punktem do zwiedzenia podczas pobytu na chorwackim wybrzeżu Adriatyku.

Położenie Zadaru

Zadar znajduje się w Dalmacji, w odległości 160 km od Splitu i 72 km od Szybenika. Jest centrum gospodarczym i kulturalnym północnej Dalmacji i stolicą żupanii zadarskiej.

Krótko o historii Zadaru

Historia Zadaru sięga IV w. p.n.e., kiedy to na jego terenie znajdowała się osada plemienia Liburnów, a następnie ziemie te przejęli Rzymianie. Z czasów rzymskich pochodzą między innymi mury obronne z basztami i trzema bramami oraz pozostałości forum. Słowianie pojawili się na tym terenie w VII wieku. Do końca X wieku Zadar miał status wolnego miasta, kiedy to uznał zwierzchnictwo królów chorwackich. Na początku XIII w. został oblężony przez Krzyżaków, a następnie przejęty przez Wenecjan, a potem przez Austrię. Po I wojnie światowej Zadar stał się częścią Włoch. Od 1947 r. był częścią Jugosławii, a w od 1991 roku należy do niepodległej Chorwacji.

Parkowanie w Zadarze

Znalezienie miejsca parkingowego w Zadarze nie powinno przysporzyć wielu problemów, miasto posiada bowiem – jak na chorwackie warunki – stosunkowo dużo parkingów. Nie oznacza to jednak, że w sezonie wakacyjnym, w którym miasto jest oblegane przez turystów, nie będziemy musieli poświęcić trochę czasu na znalezienie wolnego miejsca.

Zadar jest podzielony na 4 strefy płatnego parkowania (na mapce oznaczone kolorami), a płatności dokonuje się w parkomacie lub wysyłając sms z numerem rejestracyjnym samochodu na wskazany numer danej strefy parkowania.

W poszczególnych strefach parkowania, ceny w sezonie 2023 są następujące:

Aktualne informacje na temat cen i lokalizacji parkingów można znaleźć na stronie firmy zarządzającej parkingami w Zadarze

W Zadarze znajdziemy również kilka bezpłatnych parkingów:

– Parking Ravnice przy ul. Marka Marulića, położony około 600 metrów od centrum miasta,

– Parking przy Policji – na rogu ulic Bana Josipa Jelačića i Domovinskog rata, zlokalizowany około 1 km od starówki,

– Parking przy centrum sportowym Višnjik – trzy duże parkingi oznaczone symbolami V1, V2 i V3 w odległości od 1,4 do 1,9 km od starego miasta.

Najważniejsze atrakcje Zadaru

Stare miasto, w obrębie którego znajduje się większość wartych zobaczenia zabytków, zajmuje półwysep położony równolegle do lądu i oddzielony zatoką Jazinę.

Forum i okolice

Centrum miasta rzymskiego wyznaczało forum – plac o wymiarach 95 x 45 m, który powstał w I w. p.n.e. Na placu wzniesiono Świątynię Jupitera, Junony i Merwy. Dzisiaj pozostały po nich tylko ruiny oraz znajdująca się w północno-zachodniej części planu rzymska kolumna mająca 14 metrów wysokości. W średniowieczu wykorzystywano ją jako pręgierz (stup sramote).

Kościół św. Donata (Crkva sv. Donata)

Symbol Zadaru i najbardziej znana budowla sakralna w Chorwacji. Na fotografiach jest często pokazywana wraz ze strzelistą wieżą znajdującego się obok kościoła.

Kościół został zbudowany w IX wieku w stylu wczesnoromańskim, podobno właśnie z inicjatywy biskupa Donata. Do jego budowy wykorzystano reszty rzymskich konstrukcji, stąd do dzisiaj w murach są widoczne fragmenty starych rzeźbień i mozaik, zaś we wnętrzu dwie antyczne kolumny.

Budowla ma kształt cylindryczny, rzadko spotykany w tych rejonach. Kościół nie pełni już funkcji religijnej. Początkowo były w nim organizowane wystawy muzeum archeologicznego, zaś obecnie, ze względu na wspaniałe warunki akustyczne, we wnętrzu budowli odbywają się koncerty muzyki klasycznej.

Katedra św. Anastazji (Katedrala sv. Stošije)

Budowla znajdująca się obok kościoła św. Donata, przy czym wejście do niej znajduje się nie od strony placu, przy którym stoi kościół św. Donata, lecz od strony Trgu sv. Štosije, do którego dojdziemy ulicą Široką.

Świątynia został wzniesiona w XII w. jako jedna z największych bazylik romańskich w tej części Europy. Jest jednocześnie największym kościołem w Dalmacji. W 1202 r. budowla została poważnie uszkodzona, podczas zdobycia miasta przez Wenecjan i jej odbudowa trwała ponad 120 lat.

Jest to kościół trójnawowy, w którym znajdują się pozostałości fresków z XIII w. Podłoga w nawie środkowej zawiera fragmenty rzymskiej mozaiki z X w. Na ołtarzem głównym rozpościera się wczesnogotyckie cyborium z 1332 r., zaś pod nim jest trójnawowa krypta z XII w.

Relikwie św. Anastazji złożono tu z inicjatywy biskupa Donata. Znajdują się one w marmurowym sarkofagu w ołtarzu w lewej nawie. W kościele spoczywają szczątki również samego biskupa Donata, które zostały przeniesione z sąsiedniego kościoła św. Donata. Obiekt został wpisany na listę zabytków oczekujących na wpisanie na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Z wieży przy kościele św. Anastazji (wejście płatne), roztacza się imponujący widok na miasto.

Kościół Najświętszej Marii Panny (Crkva sv. Marije)

Budowla w południowo-wschodniej części placu, z frontem zakończonym łagodnymi krągłościami. Obok kościoła stoi wieża z trzema piętrami łukowych okien. Kościół został zbudowany w 1091 roku w miejscu wcześniejszej świątyni oraz – jeszcze wcześniej – rzymskich łaźni. Należał on do klasztoru Benedyktynek ufundowanego w 1066 r. przez Čikę – siostrę ówczesnego króla Chorwacji Petra Krešimira IV.

Budynek przebudowano na początku XVI w., nadając jej dzisiejszą formę i chcąc zbliżyć jego wygląd do katedry w Szybeniku.

Podczas II wojny światowej klasztor oraz kościół zostały zbombardowane, a ich odbudowa trwała aż do 1972 roku.

Kościół jest trójnawową bazyliką. Boczne jej nawy zostały przykryte sklepieniem drewnianym. Wnętrze świątyni, utrzymane w białej tonacji, zdobi sztukateria barokowa. Poszczególne nawy oddzielają kolumny, powyżej których znajdują się ozdobne balkony z pofalowanymi balustradami i metalowymi, falowanymi kratami.

Muzeum Sztuki Sakralnej (Muzej sakralne umjetnosti)

Muzeum urządzono w części pomieszczeń klasztory benedyktyńskiego. Można w nich zobaczyć zbiory sprzętu liturgicznego i sztuki religijnej, między innymi kunsztowne krycyfiksy. W muzeum znajdują się również dzieła Vittore Carpaccia oraz średniowieczne rzeźby i obrazy Madonny.

Muzeum archeologiczne (Arheološki muzej)

Mieści się niedaleko Muzeum Sztuki Sakralnej w dużym, dwupiętrowym budynku. Prezentowane są w nim eksponaty związane z chorwacką państwowością od VII do XII wieku, a także znaleziska z paleolitu, neolitu oraz epoki miedzi, brązu i żelaza.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej muzeum.

Cerkiew św. Eliasza (Crka sv. Ilije)

Wzniesiono ją w miejscu dawnego rzymskiego kapitolu. Ma rodowód średniowieczny, przy czym pod koniec XVIII wieku przebudowano ją w stylu barokowym. W świątyni znajduje się zbiór ikon z okresu od XVI-XVIII wieku, wnętrza obiektu nie można jednak zwiedzać.

Zespół klasztorny Franciszkanów (Franjevački samostan)

Znajduje się nieopodal cerkwi św. Eliasza. Jest to najstarsza gotycka świątynia w Dalmacji. W wnętrzach znajdziemy renesansową kaplicę św. Antoniego z XV-wiecznym drewnianym krucyfiksem oraz gotycki poliptyk wykonany przez D. Vuškovica ze Splitu i przeniesiony z klasztoru Franciszkanów na wyspie Ugljen.

Kościół św. Chryzogona

Znajduje się na północny-wschód od forum. Trójnawowa bazylika romańska, wzniesiona na ruinach rzymskiego emporium (targowiska). Wewnątrz warto obejrzeć barokowy ołtarz główny z płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem, freski z XIII i XIV w. Przed kościołem stoi pomnik zadarskiego poety Petra Zoranicia.

Muzeum Narodowe (Narodni muzej)

Położone obok kościoła św. Chryzogona muzeum zajmuje pomieszczenia dawnego klasztoru. Jest poświęcone historii Zadaru, większość eksponatów pochodzi z XII-XVIII wieku.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej muzeum.

Brama Morska

Nieopodal Muzeum Narodowego znajdują się mury obronne z bramą morską (Morska vrata). Niegdyś było to główne wejście do miasta od strony portu. Wenecjanie umieścili na niej tablice, która upamiętnia zwycięską bitwę z Turkami pod Lepanto w 1571 r. W bramę wbudowano fragment rzymskiego łuku triumfalnego.

Muzeum Szkła Antycznego (Muzej antičkog stakla)

Wyjątkowe, jedyne w Chorwacji muzeum poświęcone przedmiotom ze szkła. Najstarsze pochodzą z I w. p.n.e., które odnalezione zostały podczas prac archeologicznych w Zadarze, Ninie, Starigradzie oraz nieopodal Benkovca. Przy muzeum znajduje się zakład wyrobu szkła, w którym prezentowany jest sposób produkcji szkła.

Więcej informacji na temat ekspozycji w muzeum można znaleźć tutaj

Narodni trg

Znajduje się w centralnej części starówki. W kierunku północno-zachodnim odchodzi od niego ul. Široka, to jest dawny główny trakt Decumanus. Na zachodniej stronie placu znajduje się budynek straży miejskiej z 1562 r. z wieżą zegarową, zaś na wschodniej stronie Gradska loža, w której urządzono galerię.

Plac Pięciu Studni (Trg 5 bunara)

W 1574 roku w miejscu tym umieszczono cysternę, która zaopatrywała miasto w wodę aż do czasów zbudowania wodociągów (w 1838 r.). Wodę czerpano z niej za pomocą pięciu studni, do dzisiaj znajdujących się w tamtym miejscu.

Brama lądowa (Kopnena vrata)

Jest główną bramą Zadaru i znajduje się na południe od Placu Pięciu Studni. Pochodzi z XVI w. i zbudowano ją w stylu renesansowym. Spomiędzy pilastrów spogląda lew św. Marka.

 

PARKI MIEJSKIE

Rozpościerają się na południowy-wschód od starówki.

Park Królowej Jeleny Madivka

Park przylegający do Placu Pięciu Studni. Z jego obrzeża  oraz najwyższego wzgórza, na które można się wspiąć roztacza się widok na Fošę (przystań jachtowa) oraz Bramę Lądową.

Park Vladimira Nazora (Perivoj Vladimira Nazora)

Założony w XIX wieku park to miejsce, w którym można ochłodzić się w cieniu drzew. W 1949 roku park nazwano imieniem Vladimira Nazora, znanego chorwackiego pisarza i polityka. Dzisiaj park jest chronionym obiektem dziedzictwa kulturowego, uznanym ze względu na swoją wartość historyczną, architektoniczną i krajobrazową.

Promenada w Zadarze

Organy morskie (Morske orgulje)

Organy morskie – jedną z głównych atrakcji Zadaru znajdziecie na promenadzie (zwanej Rivą).

Jest to umieszczona częściowo pod wodą konstrukcja składająca się z 35 rur o różnych długościach i szerokościach, które zostały zamontowane pod kamiennymi schodami znajdującymi się na zadarskiej promenadzie. W każdej w rur umieszczone zostały gwizdki, które po wtłoczeniu wody do rur przez fale wydają dźwięki. W ten sposób morze gra na tym niezwykłym instrumencie, a dźwięki wydobywają się przez umieszczone w górnej części schodów otwory. Dźwięki, które można usłyszeć przypominają nieco melodie wygrywane na butelkach napełnionych wodą. Morskie organy są dziełem Nikoli Bašicia – architekta urodzonego na pobliskiej wyspie Murter.

Jest to stosunkowo nowa atrakcja, otwarcie organów morskich miało bowiem miejsce w 2005 roku.

Powitanie Słońca (Pozdrav Suncu)

Tuż przy organach morskich umieszczono instalację świetlną Pozdrav Suncu. Jest to okrąg o średnicy 22 m ułożony z 300 płyt solarnych, wbudowany w kamienne płyty deptaka. Po zapadnięciu zmroku, zgromadzona energia przemieniana jest w światło. Na poszczególnych elementach kręgu znajdziemy imiona zadarskich świętych z informacjami dotyczących daty ich święta, długości dnia oraz położenia Słońca.

Budynki Uniwersytetu Zadarskiego

Tuż przy promenadzie ulokowano zabudowania Uniwersytetu w Zadarze – duże, odnowione budynki, z pomieszczeń których rozpościera się piękny widok ma morze.

Przed wejściem do rektoratu znajduje się rzeźba Spiridiona Brusina, trzymającego w dłoniach wielką muszlę. Był to chorwacki paleontolog oraz malakolog, czyli przyrodnik badający mięczaki.

Plaże w Zadarze

W granicach miasta znajduje się kilka plaż żwirowych i piaszczystych. Turystów przyciąga głównie plaża Ninska laguna. Jest to piaszczysta plaża, z której można podziwiać nie tylko morze, ale również góry. Jest to idealne miejsce do wypoczynku z dziećmi. W miejscu tym można też skorzystać z leczniczego błota, pomocnego w leczeniu schorzeń reumatycznych.

Inną, znaną plażą jest plaża Privlaka, plaża z rozbudowaną infrastrukturą polecana osobom lubiącym czynny wypoczynek.

Festiwale i inne wydarzenia kulturalne w Zadarze

Zadar to jedno z miejsc oferujących możliwość uczestniczenia w licznych imprezach kulturalnych i festiwalach, organizowanych głównie w miesiącach letnich. W kościele św. Donata, słynącego z doskonałej akustyki, organizowany jest festiwal muzyki poważnej – Wieczory Muzyczne w Kościele św. Donata (Glazbeni večeri u sv. Donatu).

W sierpniu odbywa się w Zadarze letni festiwal teatralny – Zadar snova, w trakcie którego sceną stają się ulice miasta. Pod koniec sierpnia zaś festiwal filmowy – Zadar Film Forum Festival. W niewielkiej miejscowości Tisno, nieopodal Zadaru organizowany jest w lipcu festiwal muzyki elektronicznej.

Ciekawostki dotyczące Zadaru

• W Zadarze można wybrać się na rejs gondolą. Rejsy takie odbywają od XVI wieku, a na określenie gondolierów używa się tu słowa barkajoli. Przeprawy łodzią wiosłową odbywają się z jednego na drugi brzeg miejscowego portu, na trasie liczącej 72 metry.

• Przebywający w Zadarze w 1964 r. Alfred Hitchcock wypowiedział ponoć takie słowa:  Zadar ma najpiękniejszy zachód słońca na świecie, piękniejszy niż oklaskiwany każdego wieczoru zachód w Key West na Florydzie. Wypowiedź tę podchwycono i miasto jest reklamowane ostatnio sloganem The Most Beautiful Sunset in the World.

• W 2016 roku Zadar zdobył tytuł najlepszego europejskiego miasta

Okolice Zadaru

Zadar jest też dobrą bazą wypadowa do zwiedzania innych atrakcyjnych miejsc. Stosunkowo blisko znajdują się aż cztery parki narodowe: Jeziora Plitwickie, Paklenica, Wodospady Krka oraz Park Narodowy Północny Velebit. W pobliżu znajdują się też warte odwiedzenia wyspy Pag oraz Dugi Otok.