Gąbki z wyspy Krapanj – najmniejszej zamieszkałej wyspy Adriatyku

Krapanj to najmniejsza zamieszkała i najniższa wyspa na chorwackim Adriatyku. Ma powierzchnię 0,36 km kwadratowych i średnią wysokość zaledwie 1,5 m.  Wysepka zasłynęła z tradycyjnego połowu i przetwarzania gąbek. Oddalona jest około 300 m od lądu, gdzie najbliżej położoną jej miejscowością jest Brodarica.

Jak dotrzeć na wyspę Krapanj?

Na wysepkę można dostać się z Brodaricy promem, albo łódką-taksówką, a ponieważ odległość wyspy od lądu to zaledwie 300 metrów, rejs trwa naprawdę kilka minut.

Historia połowów gąbek w Krapanju

Wysepka jest malutka i obecnie zamieszkuje ją zaledwie 200 osób, choć ponoć w latach sześćdziesiątych liczba mieszkańców wynosiła 1500, przez co wyspę uznano za najgęściej zaludnioną na Adriatyku. Dopiero pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku do wyspy doprowadzono energię elektryczną, a  bieżącą wodę kilka lat później. Życie na wyspie nie było zatem łatwe, co było powodem przenoszenia się jej mieszkańców w inne rejony, głównie do pobliskiej Brodaricy.

Głównym zajęciem, jakim zajmowali się niegdyś mieszkańcy wysepki był połów gąbek. Tradycja połowu gąbek sięga tutaj 300 lat i przetrwała do dzisiaj. Za prekursora połowów gąbek w tym rejonie uznaje się zakonnika imieniem Antun, który przybył na wyspę z Krety na początku XVIII wieku i który nauczył miejscową ludność sztuki wyławiania gąbek.

Połowy gąbek były ciężką i wymagającą dobrej kondycji pracą. Gąbki wyławiano z dużych głębokości, nurkując po nie do morskich głębin. Praca wymagała skoordynowania ze sobą działań kilku osób. Tradycyjnie, na połowy gąbek udawała się grupa 6 osób – dwie z nich nurkowały po gąbki, dwie kolejne zajmowały się dostarczaniem powietrza pod morze przy pomocy specjalnych „lejów”, które zanurzano pod wodę i z których nurkowie mogli bez zanurzania się zaczerpnąć powietrza. Rolą pozostałych dwóch osób było natomiast wiosłowanie oraz czyszczenie zebranych okazów.

Było to niezwykle niebezpieczne zajęcie. Połowy gąbek pochłaniały wiele ofiar, część poławiaczy tonęła, część umierała z powodu choroby dekompresyjnej.

Gąbki, które wydobywało w tym rejonie charakteryzowały się wyjątkową jakością i były cenione przez odbiorców. Z czasem jednak, wydobywanie ich wiązało się z potrzebą schodzenia coraz głębiej, co było możliwe po pojawieniu się na wyspie nowoczesnego sprzętu do nurkowania. Połowy przy użyciu sprzętu do nurkowania prowadzono już od końca XIX wieku.

„Przemysł gąbkowy” osiągnął swój szczyt w 1912 roku, kiedy to sprzedaż gąbek do takich krajów jak Włochy, Francja i Niemcy osiągnęła 400 tysięcy sztuk.

Krapanj dzisiaj

Dzisiaj mieszkańcy wyspy zajmują się przede wszystkim turystyką. Krapanj należy do cichych i spokojnych destynacji, odpowiednich dla osób nie szukających zgiełku dużych kurortów i oferowanych przez nie atrakcji.

Centrum wyspy stanowi osada złożona głównie z kamiennych domów, tworzących siatkę uliczek charakterystyczną dla okolic Dalmacji.

Na wyspie znajduje się niewiele apartamentów oraz tylko jeden hotel – Hotel Spongiola. W ofercie hotelu jest nurkowanie – pod okiem doświadczonej kadry – połączone z poszukiwaniem gąbek. W hotelu znajduje się również Muzeum Nurkowania, w którym można obejrzeć dawne sprzęty służące do nurkowania, ciężki kombinezon do nurkowania czy pierwszą komorę hiperbaryczną z XIX wieku. Zbiory obejmują fotografie dawnych poławiaczy gąbek, a w trakcie wizyty w muzeum można też obejrzeć dokumentalne filmy poświęcone nurkowaniu i połowowi gąbek.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej hotelu

Zabytki w Krapanju

Kościół św. Krzyża z klasztorem i muzeum

W miasteczku znajduje się kościół św. Krzyża wraz z klasztorem, przy którym działa muzeum. Można w nim obejrzeć eksponaty związane z życiem codziennym mieszkańców Krapanja. Z zbiorach muzeum są również okazy sztuki sakralnej, między innymi krucyfiks wykonany z drzewa oliwnego, który został w 1523 roku przywieziony z Jerozolimy.

Muzeum olejarskie im. św. Wawrzyńca (Muzej uljara sv. Lovre)

W muzeum przedstawione są zbiory związane z sięgającą XV wieku tradycją wytwarzania oliwy z oliwek. Prezentowane są tu oryginalne maszyny używane do produkcji oliwy. W miejscu tym odbywają się również wieczory poetyckie, wystawy malarstwa i inne wydarzenia kulturalne.

W miasteczku znajdują się sklepy i galerie gąbek, w których można zobaczyć różnego rodzaju gąbki oraz zakupić związane z nimi pamiątki do dekoracji oraz użytku codziennego w gospodarstwie domowym lub kosmetyce. Jednym z nich jest Sklep z pamiątkami i galeria gąbek Žitak prowadzony przez firmę Fina Dalmata d.o.o.

Więcej informacji na temat wyspy Krapanj znajdziecie tutaj

Fotografie: www.visit-krapanjbrodarica.com, zitak.hr