Bećarac – tradycyjne śpiewy wschodniej Chorwacji

Bećarac jest odmianą ludowych śpiewów wywodzących się z terenów wiejskich Slawonii, Baranji oraz Srijemu. Śpiewy te rozprzestrzeniły się również na południowe Węgry oraz całą Wojwodinę. W roku 2011 Bećarac wpisano na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości.

Śpiewy bećarac to zwykle satyryczne piosenki, których celem jest rozśmieszenie słuchaczy, cieszące się dużą popularnością nie tylko podczas festiwali, oficjalnych uroczystości, ale też podczas mniej formalnych spotkań. Bećarac  jest głęboko zakorzeniony w kulturze Slawonii, a jego istotą jest rywalizacja między poszczególnymi wykonawcami.

Podstawową formą jest dziesięciozgłoskowy, rymujący się dwuwiersz, który śpiewak wymyśla w trakcie wykonywania pieśni śpiewanej zawsze na tę samą melodię złożoną z dwudziestu czterech taktów.  Pieśń rozpoczyna jeden ze śpiewaków, który intonuje pierwszy wers, powtarzany następnie przez tworzących grupkę pozostałych wykonawców. Następnie śpiewany jest wers drugi, będący zwykle antytezą pierwszego. Teksty wymyślane są w trakcie wykonywania muzyki. Każdy występ jest inny i może trwać bardzo długo – tak długo dopóki wykonawcom nie zabraknie sił i inwencji w wymyślaniu kolejnych części pieśni. Dobry wykonawca tego rodzaju pieśni (nazywany Bećaracem), musi charakteryzować się nie lada kunsztem – mieć nie tylko donośny głos i doskonałe umiejętności wokalne, ale również spryt i zdolność szybkiego reagowania, a także znać repertuar dawnych i nowszych przyśpiewek. Popisy bećaraców to obowiązkowy punkt dużych slawońskich wesel czy imprez folklorystycznych. Teksty przyśpiewek bywają często dwuznaczne, humorystyczne i nierzadko zawierają aluzje erotyczne. Co ciekawe, tradycyjny bećarac jest chętnie wykonywany również przez przedstawicieli młodszego pokolenia i stanowi wyróżniające się z pewnością tło muzyczne dla wielu ważnych wydarzeń w życiu mieszkańców północno-wschodniej części Chorwacji.

Muzeum Bećaraca w Pleternicy (Interpretacijski centar Muzej bećarca)

Śpiewy bećarac są na tyle zakorzenione w tradycji Slawonii, że doczekały się swojego muzeum.

W niewielkiej miejscowości Pleternica, znajdującej się niedaleko Požegi otwarte zostało Muzeum Śpiewów Bećarac, promujące szeroko rozumiane dziedzictwo kulturowe Slawonii, z położeniem szczególnego nacisku właśnie na tę formę muzykowania. Muzeum to uznawane jest za jedno z najbardziej interaktywnych muzeów w Chorwacji i może poszczycić się zdobytymi niedawno dwiema prestiżowymi nagrodami – Nagrodą MUSE za kreatywność i wzornictwo oraz Nagrodą za projekt turystyczny BigSEE.

W muzeum znajdziemy również ekspozycję związaną z tradycją winiarską Slawonii:

A tak prezentuje się budynek muzeum z góry – kolorowe pokrycie dachu ma symbolizować żyzne pola Slawonii:

Zdjęcia: https://becarac.hr/

Więcej informacji na temat muzeum można znaleźć na jego stronie internetowej: https://becarac.hr/